Flora

Flora

PRZYRODA ZIELONEGO LASU

Zielony Las – miejsce niezwykłe

Zielony Las to wyjątkowy kompleks leśny, którego walory przyrodnicze opisywano już od połowy XIX wieku. W 1860 roku ukazało się opracowanie profesora Aschersona z Berlina, opisujące między innymi rzadkie rośliny Zielonego Lasu, a w latach 1872-75 opublikowano trzy prace Kurta Struve – nauczyciela żarskiego gimnazjum i pasjonata botaniki. W 1940 roku utworzono tu rezerwat o powierzchni aż 647,7 ha, który chronił wiekowe buczyny i wspaniałe lasy jodłowe i świerkowe. Również dzisiaj kompleks ten ma wysoką rangę przyrodniczą, gdyż został włączony do europejskiej sieci Natura 2000, ze względu na występowanie siedlisk przyrodniczych: buczyn, grądów i łęgów. Obszar siedliskowy Natura 2000 „Las Żarski” obejmuje 1245,1 ha. Poza tym znajduje się tutaj obszar chronionego krajobrazu, użytek ekologiczny „Katarzyna” o pow. 5,49 ha oraz pomniki przyrody.

Buczyny

Najbardziej charakterystyczne i najcenniejsze lasy na tym obszarze to buczyny. Drzewostan tworzy prawie wyłącznie buk pospolity, z pojedynczymi domieszkami jaworu, jesionu, dębu i jodły. Dno tych lasów, szczególnie młodszych, jest silnie zacienione, dlatego niewiele jest roślin zielnych, a w wielu miejscach dno lasu pokrywa tylko gruba warstwa ściółki (tzw. buczyny nagie). W runie uboższych tzw. kwaśnych buczyn występuje: kosmatka owłosiona, siódmaczek leśny, borówka czarna, szczawik zajęczy, śmiałek pogięty i mchy. W miejscach bardziej żyznych, u podnóża stoków, występują: perłówka jednokwiatowa, przytulia wonna, fiołek leśny i gajowiec żółty, natomiast w pobliżu źródlisk: szczyr trwały i trędownik bulwiasty. Stare drzewostany nazywane są niekiedy halowymi, gdyż pnie buków przypominają filary podtrzymujące sklepienie koron, jak w gotyckich katedrach.

Gatunki górskie

Specyficzną grupą roślin występujących na tym terenie są gatunki górskie i podgórskie. Do najbardziej znanych należą: arnika górska, zimowit jesienny i jodła pospolita.

Arnika górska, nazywana również kupalnikiem, to żółto kwitnąca bylina z rodziny Astrowatych, o wysokości do 60 cm. Jej stanowiska spotykane są w południowej części Zielonego Lasu. Jest to gatunek trujący, natomiast w lecznictwie wykorzystuje się kwiaty. Maść z arniki jest używana w leczeniu kontuzji, obrzęków i oparzeń oraz w kosmetyce.

Zimowit jesienny – to roślina o ciekawej biologii, podobna wizualnie do krokusów, ale znacznie wyższa (do 30 cm) i zamiast cebuli posiada podziemną bulwę. Różowo-liliowe kwiaty, pojawiając się w pierwszej dekadzie września, „witają zimę” – stąd nazwa. Zapylane są przez owady, nasiona zaś dojrzewają w zimie pod ziemią, a torebki z nasionami wyrastają nad ziemię wraz z liśćmi dopiero w maju.

Jodła pospolita – to drzewo zasługujące na szczególną uwagę. Przed wojną znajdowały się tutaj wspaniałe drzewostany tego gatunku. Według opisów niektóre drzewa osiągały wiek 200 lat i osiągały do 30 metrów wysokości. Po okresie zamierania jodły w latach 70. XX wieku, dzisiaj ten gatunek zaczyna się odradzać. Najliczniej jodła występuje po zachodniej stronie drogi z Żar do Łazu. Spotkać tu można stare egzemplarze ale i młode nasadzenia.

Botaniczne rarytasy

W Zielonym Lesie można spotkać prawdziwe botaniczne perełki opisywane od dawna przez naukowców. Najcenniejsze są rzadkie gatunki związane z siedliskami wilgotnymi, które można spotkać wokół źródlisk i wysięków: śledziennica naprzeciwlistna, rzeżucha leśna i fiołek mokradłowy. Osobną grupą ciekawych roślin są storczyki. Występują tutaj zarówno gatunki leśne jak: buławnik mieczolistny, listera jajowata czy podkolan biały oraz storczyki terenów otwartych: kukułka plamista i kruszczyk rdzawoczerwony.

Mniej zagrożone, ale ciekawe gatunki to: czosnek niedźwiedzi, gruszyczka jednokwiatowa, widłak jałowcowaty i goździsty, rosiczka okrągłolistna i czworolist pospolity.

Ze względu na historię tego terenu (obecność pałacu myśliwskiego oraz miejsc rekreacji), w leśnych ostępach Zielonego Lasu możemy natknąć się na stanowiska roślin „uciekinierów” z ogrodów, takich jak: barwinek pospolity, bluszcz pospolity, śnieżyczka przebiśnieg czy cebulica dwulistna.

Najciekawsze drzewa

Na terenie Zielonego Lasu można spotkać ciekawostki dendrologiczne, takie jak: platan klonolistny, choina kanadyjska czy kasztan jadalny. Spośród rodzimych gatunków drzew, według inwentaryzacji przeprowadzonej przez PTTK, jest tu blisko 100 drzew o wymiarach spełniających kryteria pomników przyrody. Wiele z tych drzew ma nadane ciekawe imiona jak „Buk Kobylarz” czy „Dąb Telimena”. Najokazalszy, chroniony jako pomnik przyrody „Dąb Zbójnika”, rosnący przy drodze z Żar do Łazu, ma 533 cm obwodu.


Dr Marek Maciantowicz


Interreg